همه ما ترس هایی را درخودمان سراغ داریم که گاهی سعی میکنیم پنهانشان کنیم. ترس از دندانپزشکی، تزریقات، ارتفاع یا تاریکی نمونه هایی ازاین ترس ها هستند. باید دانست که ترس یک واکنش طبیعی در جهت سازگار شدن انسان با محیط است. به این معنی که وقتی احساس ترس میکنیم سیگنال های ترس بدن ما را برای واکنش نشان دادن آماده می کند و به این ترتیب از خودمان در مقابل عاملی که باعث وحشتمان شده محافظت می کنیم. اما اگر این ترسها آنقدر جدی شوند که در روند زندگی روزانهمان اختلال ایجاد کنند به آنها «فوبیا» می گوییم. با فوبیا، تهدیدها بسیار اغراق آمیز و غیرواقعی به نظر می رسند. مثلا این طبیعی است که از صدای غرش یک سگ بزرگ احساس ترس کنیم اما اگر یک سگ کوچولوی بی آزار وحشت زده تان می کند، میتوان آن را نوعی فوبیا نسبت به حیوانات نامید. در واقع «فوبیا» به صورت ترس بیش از حد از یک موضوع تعریف می شود درحالی که آن موضوع در دنیای واقعی خطری برای فرد محسوب نمی شود. از شایعترین فوبیاها می توان به ترس از فضاهای بسته ، ارتفاع، رانندگی در بزرگراه ها، حشرات ، مار و آمپول اشاره کرد.
اگر دچار فوبیا باشید حتما می دانید که موضوع آزاردهندهای است که نمی توانید به سادگی آن را از خود دورکنید. حتی فکر کردن به موضوعی که به آن فوبیا دارید می تواند شما را مضطرب کند و هنگامی که در واقعیت با آن موضوع مواجه میشوید ترس ایجاد شده بسیار فلج کننده است. به طور مثال اگرکلاستروفوبیا دارید (ترس از فضاهای بسته) ممکن است یک شغل اداری سودمند را از دست بدهید چرا که مجبورید برای رسیدن به دفتر مورد نظر از آسانسور استفاده کنید. بهتراست بدانید که فوبیا ها بسیار شایع هستند و فوبیا داشتن به معنی آن نیست که آدم غیرعادی ای هستید.
شایع ترین فوبیاها
فوبیای حیوانات: ترس از حیوانات ویژه مثل مار، عنکبوت ، سگ یا گربه.
پدیدههای طبیعی : مثل ترس از ارتفاع، طوفان، آب و یا تاریکی.
ترس های موقعیت: مثل ترس از فضاهای بسته، پرواز با هواپیما، رانندگی در تونل.
ترس از تزریق و هرنوع جراحت: ترس از خون یا هرنوع کارپزشکی در این گروه قرار می گیرد.
بعضی از ترس ها هم در این ۴ طبقه بندی قرار نمی گیرند : ترس از خفگی ، ترس ازابتلا به بیماریهای لاعلاج و ترس از موقعیت های اجتماعی(سوشال فوبیا). درمورد آخر(سوشال فوبیا)، فرد از ترس آنکه توسط دیگران مورد قضاوت قرار گیرد از رفتن به مکانهای اجتماعی پرهیز می کند. فرد مبتلا با نگرانی بیش ازحد درباره این که چگونه به نظر می رسد ویا این که دیگران درباره او چه فکر میکنند از حاضر شدن درموقعیت های اجتماعی پرهیز می کند و گوشه گیر می شود.
علائم فوبیا
علائم فوبیا را می توان درطیفی از اضطرابهای خفیف تا حملات عصبی حاد دسته بندی کرد. این علائم هم جنبه فیزیکی دارند و هم جنبه روانی.
علایم فیزیکی: شامل تنگی نفس ، سرگیجه ، تپش قلب، دلپیچه، درد در قفسه سینه، لرزیدن وعرق کردن
علایم روانی: اضطراب فلج کننده و شدید ، ترس از دست دادن کنترل و دیوانگی ، احساس نیاز مبرم به فرار از موقعیت، احساس مرگ.
دلایل فوبیا
ابتلا به فوبیا معمولا ریشه درکودکی فرد و تجربههای ناخوشایند آن دوران دارد. علاوه بر این ، الگوبرداری از رفتار والدین هم یکی از شایع ترین دلایل ابتلا به فوبیاها معرفی شده. به این معنی که ترسها و فوبیاها عمدتا ژنتیکی نیستند و معمولا از روی ترسهای والدین الگوبرداری می شوند. مثلا کودکی که مادرش فوبیای حیوانات دارد معمولا در ابتلا به آن فوبیا بسیار مستعدتر است.
ترس درکودکان
بیشترترسهای کودکی عادی هستند و با گذشت زمان از بین می روند. اما اگر این ترس در انجام کارهای روزانه کودک مثل مدرسه رفتن ، خوابیدن و یا دیگرفعالیتهای اجتماعی او ایجاد اشکال می کنند، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
در ادامه به ذکر ترس های طبیعی در کودکان می پردازیم تا با شناخت آنها بتوانید ترسهای غیر عادی و فوبیاها را در کودک خود تشخیص دهید.
تا ۲سالگی: صداهای بلند، افراد غریبه ،جدایی از والدین.
۳ تا ۶سالگی : موضوعات تخیلی همچون روح ، هیولا، تاریکی، تنها خوابیدن و صداهای ناآشنا.
۷ تا ۱۶ سالگی: ترسهای واقعیتر مثل جراحت، بیماری، اجراهای مدرسه ای، مرگ و حوادث طبیعی.
درباره ترسهای غیرعادی کودک خود با پزشک مشورت کنید تا درصورت وجود فوبیا ها هرچه زودتر راه های درمانی را در پیش بگیرید.
درمان فوبیا
فهمیدن ترس می تواند اولین قدم در درمان آن باشد. به این معنا که ابتدا باید بر ترس خود واقف شوید و سپس به دنبال راه درمان باشید. راه حلهای شخصیای که هرفرد در این مسیر دنبال می کند میتواند بسیار موثر باشد. اگر دچار فوبیا هستید بهتر است راههای آرام سازی سریع خود را بیاموزید و درمواقع لزوم به کار ببریدعلاوه براین سعی کنید با مطالعه بیشتردرباره فوبیاها، ترسهای خود و راههای درمان آنها را بیشتربشناسید.
مادامی که ترسها مشکلات بزرگی ایجاد نکرده اند مناسب ترین درمان برای بیمار، پرهیز از شرایطی است که باعث وحشت اومی شوند. اما درمواقعی که مواجه شدن با موضوعی که از آن وحشت دارید اجتناب ناپذیر باشد بهتر است با پزشک یا مشاور مشورت کنید. رفتاردرمانی ، دارو درمانی ویا تلفیق این دوشیوه به منظور کنترل علائم ترس و اضطراب درفرد، راههای درمانی رایجی هستند که به بیماران پیشنهاد داده می شوند.